16 mar SA 43. FEST-a
FEST je ove godine održan po 43. put. To je, ujedno, bio i prvi FEST koji je, pored revijalnog, imao i program takmičarskog karaktera. Za nagradu Beogradski pobednik, nagrade stručnog žirija i nagradu publike takmičili su se svetski (Glavni program – takmičarski) i srpski filmovi (Nacionalni takmičarski program). Pored toga, kao i svake godine, van konkurencije su prikazana najznačajnija ostvarenja iz prošlogodišnje svetske produkcije, filmovi prikazani na vodećim filmskim festivalima, kao i nova ostvarenja kultnih režisera.
A priča o FEST-u počela je januara 1971. godine, kada je poznati jugoslovenski kritičar i filmski radnik, Milutin Čolić, organizovao prvi FEST, produživši tradiciju tada popularne Politikine revije repriznih filmova. Te 1971. godine prvi FEST otvorio je danas kultni film Roberta Altmana, ,,M.A.S.H.ˮ. Od tada do danas na festu su prikazane preko 4000 filmova. Koliki je značaj FEST-a za našu kulturu govori i činjenica da se domaća publika na ovom festivalu po prvi put susrela s nekim od najznačajnijih reditelja, poput Angelopulosa, Kronenberga, Rafelsona, Kišlovskog, Hercoga, Vendersa, Šlendorfa… Gosti FEST-a kroz decenije bile su mnoge vodeće ličnosti iz sveta filma kao što su Bernardo Bertoluči, Robert De Niro, Vim Venders, Katrin Danev, Bob Rafelson, Ken Rasel, Marčelo Mastrojani, Abas Karjostami, Harvi Kajtel… Tokom svog postojanja, FEST nije održan samo dva puta, oba puta tokom devedesetih.
Počasne Beogradske pobednike, koje je direkcija FEST-a takođe o dove godine ustanovila kao nagradu za životno delo, dobili su srpska glumica Milena Dravić, ruski režiser Aleksandar Sokurov i američki glumac Ričard Drajfus. Među gostima bili su i kanadska glumica Debra Kara Anger (članica žirija), ruski glumac Sergej Bezrukov, argentinski glumac Valter Donado, grčko-francuski režiser Panos H.Kutras, nemački reditelj Tim Kruger, kao i brojni umetnici iz regiona.
Prvi takmičarski FEST zatvoren je 8. marta, dodelom nagrada: nagradu Beogradski pobednik u glavnom, međunarodnom takmičarskom programu, dobio je arapsko-jordanski film „Vukˮ (Theeb), a u konkurenciji srpskih filmova ostvarenje ,,Ničije deteˮ Vuka Ršumovića, koje je već ovenčano sa više nagrada na Venecijanskom festivalu, te na festivalu u Palm Springsu. Nagradu žirija dobio je ruski film „Budalaˮ (Durak), a nagradu publike argentinsko-španski ,,Divlje pričeˮ (Relatos Salvajes), ovogodišnji kandidat za Oskara za najbolji strani film. Pored ovih, dodeljene su nagrade najboljem režiseru, scenaristi, glumcu, glumici i debitantu.
Za kraj, odabrali smo za vas nekoliko najzanimljivijih:
,,Budalaˮ je treći po redu film mladog ruskog režisera, Jurija Bikova (1981), koji se beogradskoj publici predstavio godinu dana ranije, na 42. Festu, sa odličnim, društveno angažovanim trilerom ,,Majorˮ. Dok je „Majorˮ tematizovao korumpiranost policije, stavljajući u središte priče savremenog junaka našeg vremena, „Budalaˮ će otići i korak dalje, ka višim instancama, prikazujući ljude vlasti kao pohlepne i beskrupulozne karikature, koji gube obličje ljudskog. Film prati mladog vodoinstalatera i studenta građevine Dimu, koji živi u manjem ruskom gradu sa ženom, detetom i roditeljima. Dimin otac, dosledan svojim principima i osećanju časti, ostao je na dnu društvene lestvice. Dima, koji je poput oca pošten i pravičan, naivno veruje da će mu fakultetska diploma obezbediti izlaz iz bede. Jedne večeri, kao dežurni vodoinstalater obilazi zgradu u kojoj je pukla cev i dolazi do otkrića da su noseći zidovi popucali od temelja do krova. Uveren da je pitanje dana kada će se zgrada sa 800 stanovinka srušiti, Dima odlazi kod gradonačelnice. Ali prvi ljudi imaju drugačije interese.
Film pokazuje podvojenost ruskog društva, marginalizovane i osiromašene građane, lišene elementarnog dostojanstva, nasuprot korumpirane vladajuće manjine koja troši državni novac, gradi vile i ne preza od najokrutnijih zločina kako bi zaštitila svoj položaj. Bikov sjajno slika savremeno rusko društvo, koje neodoljivo podseća na naše i koje sobom poništava svaku elementarnu vrednost. U takvom okruženju Dima se javlja kao tragičan junak, predstavnik onog odumirućeg primerka mladog čoveka koji veruje u pravdu. A kad si ,,budalaˮ život je sve samo ne pravedan.
,,Divlje stvariˮ stigle su na FEST sa reputacijom jednog od najuspešnijih filmova protekle godine koji je, osim nominacije za Oskar za najbolji strani film, učestvovao na brojnim uglednim festivalima i osvajao nagrade. Reč je o omnibusu od šest ,,divljih“ priča čiji je zajednički imenilac motiv osvete. Žanrovski, film bi se najbolje mogao odrediti kao crnohumorna krimi društvena drama, a likovi su najrazličitiji: putnici i posada jednog aviona, kuvarice, kelnerice, političari, korumpirani državni službenici, pokvareni advokati, razuzdani svatovi… U svakoj od priča centralni motiv je isti – osveta, tretirana sa različitih stanovišta i iz najrazličitijih pobuda i to najčešće ona koja se još uvek nije dovojno ,,ohladilaˮ. U tom smislu i žrtve su ponekad sasvim slučajne. A razlozi za osvetu su razno – od ljubavnih prevara, preko saobraćajnih frustracija, do socijalne nepravde – rečju, sve ono sa čime se lako možemo identifikovati….Uz sjajan, često bizaran crni humor i dobru dinamiku svake pojedinačne priče, film dva sata drži punu pažnju. Mnogobrojni glumački ansambl je besprekoran, a naročito se ističe talentovana argentinska glumica Erika Rivas. Dok su celine odlično režirane, reklo bi se da dijalozi nisu u svakoj priči ujednačenog kvaliteta i ako bi trebalo uputiti i poneku zamerku, eventualno bi mogla ići u pravcu dijaloških manjkavosti.
Omnibus kao forma još od Altmanovih ,,Kratkih rezovaˮ doživljava pravu renesansu i ima svoje kultne predstavnike u mnogim svetskim kinematografijama. ,,Mala smrtˮ je australijski omnibus provokativne teme i šarmantne naracije, koji u nazivu nosi idiom kojim se označava orgazam. Ali ne bi bilo sasvim ispravno reći da je ovo film (samo) o orgazmu. Reč je zapravo o nekoliko priča o ljudima koje uzbuđuju neobične, bizarne stvari, o tabuima kao ličnim i društvenim stereotipima i kako se ljudi u vezama sa njima bore. Ono što ih uzbuđuje uglavnom govori o tome šta im zaista nedostaje u životu. Mlada buduća supruga ima fantaziju kako je dečko seksualno napastvuje; mladi bračni par nakon zajedničke psihoterapije, po savetu psihoterapeuta započinje role-play seksualne igrice; žena koja ima problem da zatrudni, shvata da orgazam može da doživi samo gledajući muža kako plače; sredovečnog muškarca uzbuđuje da gleda ženu dok spava, pa je svake večeri bez njenog znanja omamljuje pilulama; kol-operaterka za gluvoneme učestvuje u neobičnoj seksualnoj igri. Svaka od priča ujedno je i priča o međuljudskim odnosima, vezama, problemima u komunikaciji među partnerima, onim tačkama na kojima se ljubav i seksualnost ukrštaju i film zapravo istražuje koliko je te granice moguće pomeriti i da li nakon toga veze mogu opstati. Neke od priča završavaju srećno, neke naizgled srećno, dok su neke sumorne – onoliko koliko to život može da bude. Film je u izrazu i šarmom blizak komediji i obiluje duhvitim i originalnim scenama koje bi, u drugim produkcijskim okolnostima i sa većim tržištem, mogle steći status kultnih. Ujedno je reč i o uspeloj antroploškoj studiji, dobro režiranoj i sa sjajnom glumačkom ekipom, a deo glumačke ekipe je i srpska glumica Bojana Novaković.
Greg Araki je jedna od najznačajnijih figura američkog nezavisnog filma. Prema estetici i žanru ,,Bela ptica u mećaviˮ dosta je sličan najboljem Arakijevom ostvarenju – Mysterious Skin. Dakle, koloritna ,,kaming-ov-ejdž“ drama-misterija, koja nas vodi kroz problematične godine sedamnaestogodišnje tinejdžerke Ket. Krajem osamdesetih godina prošlog veka živi sa roditeljima – nesrećnom majkom, domaćicom i alkoholičarkom i pasivnim ocem, koji pokušava da zanemari činjenicu da mu se brak raspada. Ket upznaje čari seksa sa svojim priglupim momkom Filom, provodi vreme sa marginalizovanim prijateljima i ne razmišlja suviše o budućnosti. A onda se jednog dana vraća iz škole kući i shvata da je majka napustila nju i oca. Istina o majčinom odlasku saznaće se nekoliko godina kasnije. Ket glumi Šajlin Vudli, forsirana mlada glumica, koja je sasvim korektna i dobro donosi razvoj Ketinog lika od buntovne tinejdžerke do samosvesne mlade žene sa traumama. Eva Grin afektirano, ali efektno gradi lik nesrećne majke i supruge, dok je Kristofer Meloni prijatno iznenađenje. Film postavlja pitanje (ne)funkcionalnosti tradici-onalne američke porodice, a neizbežna je i Arakijeva omiljena tema homoseksualnosti.
autor: S.G.
Fotografija: mtv.rs
Nema komentara